मातीत लाल खेळे कुस्ती कमाल कौशल्यबाज या लाल मातीतला 'लाल'..वैभवी परंपरेचा कसलेला वारसदार. शक्तीला युक्तीची जोड देऊन चपळतेने मल्लविद्येचे खेळतो डाव प्रतिडाव शाहूपुरीतील तालमीतला 'ढाण्या वाघ'असो की 'खतरनाक पट्ट्या' असो हारजितीची पर्वा न करता स्वकौशल्याच्या बळावर देश पातळीवरच नव्हे तर जागतिक स्तरावर पदक मिळवून जपतो आखाडा संस्कृतीची शान. असा आमचा हा उरूस जत्रेतील मानाचं पान. माती ललाटी लावून बेभानपणे लढणारा पोलादी हिंद-ए-केसरी पैलवान. 'कुस्ती' आदिमानवापासून आत्मसंरक्षणासाठी मानव ज्या लढाया करीत आला त्यातूनच या द्वंद्वाचा उगम झाला. बुद्धीशिवाय बळ थिटे, बळाशिवाय बुद्धी पांगळी म्हणूनच, मन, मनगट, मेंदू यांच्या कौशल्यमयी त्रिवेणी संगमाचा सुरेख आविष्कार म्हणजे 'कुस्ती'. मल्लयुद्ध, अंगयुद्ध, बाहूयुद्ध म्हणजेच लाक्षणिक अर्थाने प्रतिस्पर्ध्यावर शक्तीयुक्तीने मात करणे म्हणजेच 'कुस्ती. 'यात कलाजंग, ढाक, मोळी, आतील टांग, एकेरी पट, गदालोट, धोबीपछाड अशा विविध डावप्रकारांनी सजलेली कुस्ती हजारो वर्षापासून राजे महाराजे ते आजपर्यंत गावकुशीत मातीच्या मुशीत मनोरंजनाचं साधन व शक्तीप्रतिष्ठेचं मापन म्हणून कुस्तीचा रांगडा मैदानी खेळ नावारूपास आला. मातीत 'लाल' लढते तरुणाई जिंकते कुस्ती मल्लविद्येचे माहेरघर म्हणून मान्यता पावलेल्या लालांना मातीत खेळताना कौशल्य पणास लावावे लागते, आपण अलगद पडलो तरी आपणास खरचटतं, पण येथे पैलवान कित्येकदा पडूनही योद्ध्यांना कसलीच इजा होत नाही याचं रहस्य काय बरं असेल? होय..तेच दडलंय या लाल मातीच्या कूसकिमयेत. पैलवानांची नाळ जुळलेली असते या लाल मातीशी. ज्याप्रमाणे बाळाचं नातं मातेशी मायेचं..तसेच मल्ल व मातीच नातं..आई ज्याप्रमाणे दूध पाजून बाळाचं संगोपन करते, तसंच संगोपन तालमीच्या मातीतून होते. ही मातीही तेवढीच ताकदवर, पैलवानांसाठी लाल मातीचा आखाडा बनवला जातो. लहानपणापासूनच लाल मातीत पैलवानास परिपक्व बनवले जातं. याच मातीत अंग तेजस्वी राहण्यासाठी जंतूनाशक हळद व सोनकाव काढा, किटकांनी मातीत प्रवेश करू नये म्हणून कडीलिंब, सकारात्मक ऊर्जा तयार होण्यासाठी भीमसेनी स्फटिकासम कापूर, दूध, तूप, ताक टाकून नैसर्गिक मिश्रण बनवून ते मिश्रण हलकेच मातीत मिसळवून मऊ व निर्जंतुक केली जाते. या आयुर्वेदिक खुराकीत मल्ल परिपक्व होतो, खेळताना या सकारात्मक ऊर्जेतून त्याला बळ प्राप्त होते. याच ऊर्जेच्या बळावर त्या मातीच्या स्नेहबंधन गुणामुळे व संस्कारामुळे तो विश्व स्तरावरही विजयश्री प्राप्त करतो तो लाल मातीत दडलेल्या किमयेमुळेच! ही माती कोणत्याही माळरानातील, पिकाऊशेतीतील अथवा नदीतील नसते तर ती डोंगरदरीच्या औटीतील पारखून तालमीत वाजत गाजत आणावी लागते. कारण तालमीची ती 'लक्ष्मी' असते. तिला पुजलं जातं, म्हणूनच ही माता मुलाला कशी बर दुखापत होऊ देणार? एका घरातील एक तरी पुत्र आखाड्यात पाठवला जायचा, ते प्रतिष्ठेचं वैभवाचं प्रतीक समजलं जायचं. खाशाबा जाधव, दारासिंह ते अलका तोमर, साक्षी पर्यंत असे कितीतरी हिंद केसरींनी ऑलिंपिक क्रीडेत कुस्तीने मानाचे स्थान पटकावले. मल्लांचे डावपेची युद्ध बघण्यासाठी जत्रा असो वा मैदाने गर्दीने फुलायची, अशी ही जगण्यासाठी आवश्यक कला. पण आज ही कला या भौतिक भोगवादाच्या गर्दीत नामशेष होण्याच्या मार्गावर आहे, या भोगवादाच्या मागे न धावता तन व मन यात समतोल राखून शरीर सुदृढ ठेवणारी, बलसंवर्धन करून आत्मविश्वास वाढवणारी, मातीशी नाळ जोडणारी, समतेची शिकवण देणारी ही कला, या पारंपारिक आदर्श स्वास्थ्यवर्धक कलेचं विचारमंथन व्हावं.. म्हणून आदरणीय राहुल सरांनी कदाचित हे चित्र दिलेलं. यात्रेला साज कुस्तीच्या दंगलीत जिरतो माज ही आ. हंसराजदादांची सुरेख यथार्थ रचना.. अशा मार्मिक रचना करण्याचा प्रयत्न करा.. चित्रातील सर्व घटकातील सूक्ष्मतेलाही काव्यात उतरवण्याचा प्रयत्न करा.. सर्व प्रतिभावंत साहित्यिकांचे हार्दिक अभिनंदन..लिहिते व्हा.. आ.राहुल सरांनी मला हायकू काव्यपरीक्षण लेखणाची संधी दिली त्याबद्दल हृदयस्त ॠणानुभार.

बिलोली: जि. नांदेड येथील सगरोळी गावची लोकसंख्या १० हजार इतकी आहे, तर उपकेंद्राअंतर्गत येणारी लोकसंख्या अंदाजे २० हजार आहे. यामुळे जिल्ह्यातील सगळ्यात मोठी प्राथमिक आरोग्य केंद्र सगरोळी असताना या ठिकाणी कायमस्वरुपी रहाणारे वैद्यकीय अधिकारी न देता खतगाव, लोहगाव दोन प्राथमिक आरोग्य केंद्रात नियुक्ती असलेल्या वैद्यकीय अधिकार्‍यांकडे सगरोळीचे नियुक्ती देउन सगरोळी येथील नागरीकांच्या जिवीताशी खेळण्याचे काम आरोग्य विभागाकडुन होत आहे. असे अरोप वंचित बहुजन आघाडीचे जिल्हा उपाध्यक्ष तथा ग्रा. प. सदस्य यांनी केली आहे. तसेच सगरोळी प्राथमिक आरोग्य केंद्राला दोन वैद्यकीय अधिकारी (निवासी रहाणारे) याची त्वरीत नियुक्ती करा. व सगरोळी येथील रुग्णवाहीका चालक हे रोजंदारीवर आहे, त्याची नियुक्ती कंत्राटी पद्धतीवर करा. सगरोळी प्राथमिक आरोग्य केंद्र व उप केंद्रातील नर्स आरोग्य सेवीका व इतर रिक्त जागेवरील कर्मचारी पद त्वरीत नियुक्त करा. तसेच सगरोळी येथील उपकेंद्र अंतर्गत येणारी लोकसंख्या १५ हजारच्या वर आहे, यामुळे केंद्र व राज्य शासनाचे आरोग्य विषयी अनेक योजना राबण्यासाठी सि. एच. ओ. चि नियुक्ती कराण्यात यावे, तसेच मागील बर्‍याच वर्षापासुन कर्मचारी नसल्यामुळे उपकेंद्र बंद आहे, त्या ठिकाणचे कर्मचार्‍यांची नियुक्ती ही करावी, असे ई-मेलद्वारे मागणी मुख्यमंत्री, आरोग्य मंत्री, जिल्हाधिकारी, मुख्यकार्यकारी आधिकारी, तहसिलदार, गटविकास अधिकारी, तालुका आरोग्य अधिकारी, पोलीस निरीक्षक यांना देण्यात आले आहे. वरील मागण्या १५ दिवसात पुर्ण न केल्यास पुढील काळात वंचित बहुजन आघाडी, सगरोळी परिवर्तन समिती, सगरोळी गावकर्‍यांकडुन तालुका आरोग्य कार्यालय फोडण्याचा ईशाराही वंचित बहुजन आघाडीचे जिल्हा उपाध्यक्ष शंकर महाजन यांनी दिला आहे. यावर प्रशासन काय निर्णय घेईल याकडे सगरोळी व परीसरातील जनतेचे लक्ष लागले आहे.

नववर्षाच्या पहिल्या दिवशी कन्यारत्नाला जन्म देणार्‍या कुटुंबाला देणार सोन्याचे नाणे, उपक्रमाचे बारावे वर्ष परभणी - नवीन वर्षाच्या पहिल्या दिवशी म्हणजेच येत्या 1 जानेवारी 2023 रोजी कन्यारत्नाला जन्म देणार्‍या एका कुटुंबास येथील हरियाणा जिलेबीचे चालक धरमवीरसिंह दामोदर यांच्याकडून दोन ग्रॅम सोन्याचे नाणे व 2 किलो जिलेबी भेट देण्यात येणार आहे. विशेष म्हणजे मागील अकरा वर्षांपासून धरमवीरसिंह व त्यांचा मुलगा सन्नी सिंह हा अनोखा उपक्रम राबवत असून हे अकरावे वर्ष आहे. आतापर्यंत दरवर्षी नवीन वर्षाच्या पहिल्या दिवशी कन्यारत्नास जन्म देणार्‍या कुटुंबाला त्यांच्याकडून 2 किलो जिलेबी भेट देण्याचा उपक्रम राबविण्यात येत आहे. येथील आर.आर. टॉवरच्या बाजूला असणार्‍या हरियाणा जिलेबी या छोट्याशा दुकानाचे चालक म्हणजे धरमवीरसिंह व त्यांचा मुलगा सन्नीसिंह हे दोघेजण या ठिकाणी जवळपास मागील 40 वर्षांपासून आपले जिलेबीचे दुकान चालवतात. या ठिकाणी व्यवसाय करत असतांना आपण काही समाजोपयोगी काम केले पाहिजे असा त्यांचा विचार असायचा. आणि त्यातूनच त्यांच्या डोक्यात ही कल्पना आली. जवळपास मागील दहावर्षांपूर्वी महाराष्ट्रात मोठ्या प्रमाणात स्त्रीभ्रूणहत्येची प्रकरणे गाजत होती. मोठ्या प्रमाणात मुलींच्या गर्भातच हत्या केल्या जायच्या. त्यामुळे मुलगा आणि मुलींच्या प्रमाणातही मोठ्या प्रमाणात तफावत निर्माण झाल्याचे दिसून आले. यासाठी आपल्या माध्यमातून एक छोटासा समाजोपयोगी उपक्रम राबविण्याचा त्यांनी निश्‍चय केला आणि वर्षातून एक दिवस नव्याने जन्मणार्‍या मुलींसाठी जिलेबी भेट देण्याचा निश्‍चय त्यांनी केला. तेव्हापासून आजतागायत 1 जानेवारी या वर्षाच्या पहिल्या दिवशी कन्यारत्नास जन्म देणार्‍या कुटुंबाला 2 किलो जिलेबी भेट देण्याचा उपक्रम त्यांनी न चुकता राबवला आहे. यावर्षीही त्यांचा हा उपक्रम सुरुच राहणार असून यावर्षी एका भाग्यवान कुटुंबाला त्यांच्याकडून दोन ग्रॅम 24 कॅरेट सोन्याचे नाणे देखील भेट स्वरुपात मिळणार आहे. लकी ड्रॉ पध्दतीने मिळणार नाणे गोरगरीब कुटंबाला याचा उपयोग व्हावा यासाठी परभणी शहरातील केवळ जिल्हा रुग्णालयात 1 जानेवारीला जन्माला येणार्‍या मुलींच्या कुटुंबांसाठीच हा उपक्रम राबविला जातो. त्यामुळे लकी ड्रॉ पध्दतीने चिठ्ठी टाकून केवळ जिल्हा रुग्णालयात मुलगी जन्माला येणार्‍या एका भाग्यवान कुटुंबालाच हे सोन्याचे नाणे व दोन किलो जिलेबी देण्यात येणार आहे. तर खाजगी रुग्णालयातील मुलींच्या कुटूंबांना केवळ 2 किलो जिलेबी भेट देण्यात येणार आहे. मागील अकरा वर्षापासून हे कुटुंब बेटी बचाओ मोहिमेचे कार्य आपल्या पध्दतीने पार पडत आहेत. शासनाकडून वेगवेगळ्या योजना राबविण्यात येत असल्या तरी स्वखर्चातून असा उपक्रम राबवणारे सनीसिंह यांची आजपर्यंत कोणत्याही शासकीय यंत्रणेने दखल घेतलेली नाही याची खंत वाटते.

आयुर्वेद विचार: 12 नोव्हेंबर हा वर्ल्ड न्युमोनिया दिवस म्हणून साजरा केला जातो. जगात या आजाराबद्दल माहिती व्हावी यासाठी साजरा केला जातो. कोवीड-19 महामारी नंतर या आजाराबद्दलची जागरुकता वाढलेली आहे. या आजाराला सामान्य लोक ‘डबा लागणे’ असे संबोधतात. कारण या आजारात विशेषत: बालकामध्ये फुफ्फुसाला जंतु संसर्गामुळे सुत आल्याने श्वास घेण्यास खुप त्रास होतो. व त्यामुळे पत्र्याच्या डब्यात पाणी घालून त्या डब्याला उष्णता दिल्यास तो जसा थडथड हलतो तसे यात त्या बालकाच्या पोट व छातीच्या हालचाली जलद गतीने होत असतात. त्यावरुन त्याची अत्ययिकता लक्षात येवून त्या बालकाला रुग्णालयात प्रवेशीत करणे गरजेचे ठरते, अन्यथा ते त्याच्या मृत्यूला कारणीभूत ठरतात. आयुर्वेदात या आजाराला ‘वात श्लैष्मिक ज्वर’ असे म्हणतात. यात रससिंदुर, शृंग भस्म, गंधाबिरोजा लेप, पिप्पष्मासव, कनकासव, सितोपवादी चूर्ण, आनंद भैरव इत्यादी कष्प वापरतात. कफ कमी होण्यासाठी ओवा गरज करुन त्याने छाती व पाठ शेकणे, छातीला तीळतेल आणि सैंद्यव मीट चोळून रुईच्या पत्रांच्या काढ्याने शेकणे इत्यादी बाह्य उपचारही परिणाम करतात. कफ वाढणारे पदार्थ (पेरु, केळी, सफरचंद, सिताफळ, दही, थंड पाणी), बेकरी पदार्थ, थंड पेय, भात टाळावे, दुपारी झोपणे व जागरण टाळावे, गार हवा टाळावी, पाणी गरजेएवढेच व सुंठी सिहरु प्यावे, लेंडी पिंपळी टाकुन दुध प्यावे. Infection that inflames air sacs in one or both lungs, which may fill with fluid. With pneumonia, the air sacs may fill with fluid or pus. The infection can be life threatening to anyone, but particularly to infants, children and people over 65 year. Consign cough with phlegm or pus, fever, chills and difficulty breathing- A variety of organisms, including bacteria, virus and fungi, can cause pneumonia. Symptoms: chest pain when you breathe or cough. • Confusion or changes in mental awareness. • Cough, which may produce phlegm. • Fatigue. • Fever, sweating and shaking chills • Nausea, vomiting or diarrhea. • Shortness of breath. Causes: many germs can cause pneumonia. The most common are bacteria and viruses in the air we breathe. Bacteria: The most common cause of bacterial pneumonia is strep to coccus pneumonia. Bacteria - like organisms: My plasma pneumonias also cause pneumonia. Fungi: This type of pneumonia is most common in people with chronic health problems or weakened immune systems. Virus, including Covid - 19: Complication: Bacteria in the bloods tram causing Organ failure, Difficulty breathing, Lung abscess. Prevention: • Get vaccinated • Practice good hygiene • Don’t smoke • Keep your immune • System strong Diagnosis: • Blood test - CBC, ESR • X-ray chest PA view • Pulse oximetry • Sputum test • CT Scan • Pleural fluid culture Treatment: Treatment for pneumonia involves curing the infection and preventing complications. Antibiotics: These medicines are used to treat bacterial pneumonia. Cough medicine: This medicine may be used to calm your cough so that you can rest. Fever reducer / Pain relievers: The include drags such as aspirin, Ibuprofen.